Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Zafer Kıraç’ın bilgi edinme yasası çerçevesinde Adalet Bakanlığı’na
sorduğu, LGBT mahpuslara ilişkin sorulara cevap geldi. Adalet
Bakanlığı’nın sorulara vermiş olduğu cevaplara bakıldığında ilk
yapılabilecek olan tespitler şunlardır:
1- Adalet Bakanlığı’nın kullandığı “LGBT’li” nitelendirmesi, LGBT
olma halini, “kanserLİ”, “aidsLİ”, “veremLİ” nitelendirmelerinde olduğu
gibi bir hastalık olarak gördüğünün belirtisi olarak okunabilir mi
sorusunu akla getirmektedir.
2- Adalet Bakanlığı, LGBT mahpusların tamamının 79 kişi olduğunu
belirtmektedir. Translar dışında bırakıldığında Lezbiyen, Gay ve
Biseksüel mahpusların kendileri ifade etmediği sürece tespiti ve
istatistiklere girmesi olası olmadığından, 79 rakamının oldukça büyük
oranda transları kapsadığını düşünmek yanlış olmayacaktır.
3- LGBT mahpusların hapishanelerde karşılaştığı başlıca zorluklardan
birini kendilerinin şikayetlerinden de anlaşılacağı gibi tecrit
edilmeleri oluşturmaktadır. Hapishanelerde az sayıda bulunan LGBT
mahpusların güvenlik gerekçesiyle tecrit edildiğine dair bilgiler ve bu
konuda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilmiş bir de
mahkumiyet kararı vardır (Bu konuda blogumuzda yayınlanan haber için
burayı tıklayınız).
Bakanlığın verdiği rakamlara bakıldığında da Maltepe’deki 11 ve
Eskişehir’deki 9 mahpusun haricindeki 59 mahpusun diğer 16 hapishaneye
dağıtılmış olduğu görülmektedir. Bu durum bu mahpusların tecrit edilip
edilmediği düşüncesini akla getirmektedir.
Bakanlığın verdiği bilgiye göre mahpus sayısına göre hapishane adedi şöyledir:
Mahpus Sayısı Hapishane Sayısı Hapishaneler
11 1 Maltepe
9 1 Eskişehir
7 2 Antalya L, Metris 2
6
4 Alanya L, Ankara 2 L, Bafra T, Kocaeli 2 T
5 1 Çorum L
4 1 Ankara 1 L
3 1 Kocaeli 1 T
2 2 Adana E, Buca
1
5 Afyonk. E, Burdur E, Nevşehir E, Sivas E,
Tokat T
Maltepe ve Eskişehir dışarıda bakıldığında LGBT mahpuslar her hapishanede ortalama 3 kişi olarak tutulmaktadır.
5 LGBT mahpus tamamen tektir. Bu rakamlar LGBT mahpusların büyük bir çoğunluğunun tecrit edildiğinin ifadesidir..
4- Adalet Bakanlığı’nın ifadelerine göre girişte LGBT olduğunu belirten mahpuslar “
durumlarını
belirtir sağlık kurulu raporu aldırılarak aynı durumda olan hükümlü ve
tutuklular ile birlikte, konumlarına uygun koğuşlarda
barındırılmaktadır”. Burada üzerinde durulması gereken konuyu,
“durumlarını belirtir sağlık kurulu raporu aldırılması” oluşturmaktadır.
LGBT olduğunu beyan eden mahpuslara sağlık kurulu raporu aldırılması
şart koşulmakta ve bu nedenle bu mahpuslar insanlık onuruyla
bağdaşmayacak muayenelerle karşılaşabilmektedirler.
5- Bakanlık, LGBT’ler ”ortak kullanım
alanı ve sosyal faaliyetlere çıkartılırken diğer hükümlü ve tutuklular
ile bir araya gelmeyecek şekilde planlama” yapılır demekte ve
eklemektedir “mevzuat hükümleri ve kurumun imkanları da göz önünde
bulundurularak”. Hapishanelerde ortak kullanım alanlarının sınırlı
olduğu bilinmektedir. Bu sınırlılık içerisinde planlama yapılırken
hapishanelerde sayıları az olan LGBT mahpusların göz ardı edildiğine
dair örnekler bilinmektedir. Bu konuda bir yazıya daha önce bloğumuzda yer vermiştik.
6- Bakanlığın verdiği cevaptan anlıyoruz ki “LGBT durumunda bulunan
hükümlü ve tutuklular için özel tip ceza infaz kurumunun yapılması
planlanmaktadır.” LGBT mahpuslar için tek bir hapishanenin yapılması ve
79 LGBT mahpusun burada toplanması olumsuz sonuçlara da yol
açabilecektir. Türkiye’nin bir çok hapishanesinde ailesiyle ya da kendi
sosyal çevresiyle aynı ilde tutulmakta olan insanlar hapishanenin
yapılacağı bir mekana toplanacaktır. Bu durum LGBT mahpusların kendi
sosyal yaşam ortamlarından koparılması anlamına gelecektir. Bunun
yanısıra burada tutulmakta olan insanların damgalanma durumu daha da
boyutlanacaktır.
7- Bakanlığın verdiği cevaba göre LGBT mahpusların 8′i tutuklu 71′i
hükümlüdür yani yaklaşık 9′da 1′i tutukludur. Türkiye’deki tüm
mahpusların (17 Temmuz 2013 tarihi itibariyle) ise 26.809′u tutuklu
105.419′u hükümlüdür. Bu ise yaklaşık 4′de 1′i eder. Elde LGBT
mahpusların dava sürelerine ilişkin veri olmasa dahi bu rakamlara
bakıldığında LGBT’ler için dava süreçlerinin daha hızlı işlediği
söylenebilir. Bu daha hızlı işleme sürecinin bir olumluluk olmaktan öte
damgalanmadan kaynaklı bir olumsuzluk olduğu irdelenebilecek bir iddia
olarak ele alınabilir.
8- Bilgi edinme çerçevesinde sorulan soruların bir kısmı cevaplanmamıştır.
Yukarıdaki 8 tespit, Adalet Bakanlığı’nın cevapları üzerinden
yapılabilecek ilk tespitlerdir. Hapishanelerin birer kapalı kutu olması
durumu LGBT mahpuslar söz konusu olduğunda daha da kapalılık
arzetmektedir. Bu konunun gündeme getirilmesi, izlenmesi, sorunların
tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin oluşturulup bu önerilerin insan
hakları kapsamında devletten talep edilmesi önemlidir.
Aşağıda bilgi edinme hakkı çerçevesinde yapılan başvurunun sorularını ve gelen cevapları okuyucularımızla paylaşıyoruz:
Devamı/Tamamı/Kaynak
